تفاوت پارگی و کشیدگی رباط زانو | علائم، تست تشخیص و درمان

تفاوت پارگی و کشیدگی رباط زانو در شدت آسیب رباط است: کشیدگی یعنی رباط فقط کشیده شده و زانو پایدار است، درد و ورم معمولاً خفیف هستند؛ پارگی یعنی رباط فیبرهایش پاره شده و زانو ناپایدار می‌شود، درد شدیدتر است، ورم و کبودی بیشتر دیده می‌شود و حرکت زانو محدود یا دردناک است.

در ادامه فرق پارگی و کشیدگی رباط را از سه منظر آناتومی، علائم و تست تشخیص بررسی می‌کنیم.

تفاوت پارگی و کشیدگی رباط زانو در آناتومی

رباط‌های زانو از الیاف کلاژن ساخته شده‌اند و مانند مجموعه‌ای از طناب‌های قوی عمل می‌کنند که استخوان‌های متصل به زانو را در جای خود نگه می‌دارند و از حرکت بیش از حد مفصل جلوگیری می‌کنند. این رباط‌ها به زانو ثبات می‌دهند و باعث می‌شوند هنگام دویدن، پریدن یا تغییر جهت ناگهانی، استخوان‌ها از جای خود خارج نشوند.

چهار رباط اصلی در زانو وجود دارد.

• ACL – رباط صلیبی قدامی: جلوی زانو، مانع جلو رفتن استخوان ساق نسبت به ران می‌شود.

• PCL – رباط صلیبی خلفی: عقب زانو، مانع عقب رفتن استخوان ساق می‌شود.

• MCL – رباط جانبی داخلی: سمت داخل زانو، مانع خم شدن بیش از حد به داخل می‌شود.

• LCL – رباط جانبی خارجی: سمت خارج زانو، مانع خم شدن بیش از حد به بیرون می‌شود.

از میان این چهار رباط، رباط صلیبی قدامی (ACL) بیشتر از بقیه رباط‌ها در معرض آسیب‌هایی مانند کشیدگی یا پارگی قرار دارد چون هنگام ورزش یا پیچ خوردن زانو، فشار زیادی روی آن وارد می‌شود و جلوی حرکت اضافی استخوان ساق را می‌گیرد.

وقتی از کشیدگی رباط صلیبی صحبت می‌کنیم، منظور این است که رباط بیش از حد کشیده شده اما هنوز سالم است. تارهای کلاژن مانند طنابی که کشیده شده ولی پاره نشده، هنوز استخوان‌ها را محکم به هم وصل می‌کنند و زانو پایدار باقی می‌ماند.

در این حالت، ممکن است کمی درد یا تورم وجود داشته باشد، اما زانو معمولاً حرکت طبیعی دارد و حس «لقی» ندارد.

در مقابل، منظور از پارگی رباط صلیبی این است که یعنی بخشی یا تمام رباط پاره شده و دیگر نمی‌تواند استخوان‌ها را به خوبی نگه دارد. پارگی رباط صلیبی ۲ نوع دارد: پارگی جزئی و پارگی کامل.

اگر پارگی جزئی باشد، بعضی از تارهای رباط هنوز سالم هستند ولی زانو کمی ناپایدار می‌شود؛ اگر پارگی کامل باشد، رباط دیگر اتصال کافی ندارد و فرد کاملاً احساس خالی‌شدن زانو و ناپایداری دارد. در این حالت، درد شدیدتر است، تورم سریع و بیشتر است و حرکت زانو محدود می‌شود.

مطالعه بیشتر: علت دررفتگی زانو چیست؟

تفاوت علائم پارگی و کشیدگی رباط زانو

وقتی رباط زانو آسیب می‌بیند، شدت آن می‌تواند از یک کشیدگی خفیف تا پارگی کامل متفاوت باشد. یکی از اصلی‌ترین روش‌های تشخیص فرق پارگی و کشیدگی رباط زانو بررسی تفاوت علائم است.

علائم کشیدگی رباط زانو

اگر دچار کشیدگی رباط زانو شده باشید و پارگی هرچند جزئی در رباط صلیبی ایجاد نشده باشد، معمولا با یک یا چندتا از علائم زیر همراه می‌شود.

• درد خفیف و قابل‌تحمل: درد معمولاً کم است و فقط هنگام حرکت یا خم و راست کردن زانو حس می‌شود.

• تورم خفیف و پراکنده: کمی ورم در اطراف مفصل دیده می‌شود، بدون برجستگی زیاد یا قرمزی شدید.

• کبودی نامحسوس یا کم‌رنگ: اغلب دیده نمی‌شود یا خیلی جزئی است.

• پایداری کامل زانو: زانو محکم است و حس لقی ندارد.

• حرکت طبیعی با کمی حساسیت: خم و راست کردن زانو راحت است، فقط فشار شدید کمی درد ایجاد می‌کند.

• بدون صدای پارگی: هنگام آسیب هیچ صدای واضحی شنیده نمی‌شود.

• تحمل وزن بدون مشکل: می‌توانید به راحتی روی پا ایستاده و راه بروید.

علائم پارگی جزئی رباط زانو

اگر پارگی جزئی رباط صلیبی ایجاد شده باشد، بعضی از علائم ممکن است با کشیدگی مشترک و مشابه باشد اما شدت علائم بیشتر است.

• درد لحظه‌ای و تیرکشنده: هنگام حرکت یا فشار روی زانو حس می‌شود و شدت آن بیشتر از کشیدگی است.

• تورم متوسط و تدریجی: ورم چند ساعت یا روز بعد ظاهر می‌شود و معمولاً متوسط است.

• کبودی ملایم: ممکن است کمی ظاهر شود و رنگ پوست تغییر کند.

• حس ناپایداری جزئی: زانو کمی لق می‌زند اما هنوز می‌توان وزن روی پا گذاشت.

• حرکت محدود و دردناک: خم و راست کردن زانو کمی دشوار است و درد ایجاد می‌کند.

• صدای خفیف یا حس ترکیدن: گاهی هنگام آسیب ممکن است صدایی خفیف یا حس ترکیدن احساس شود.

• تحمل وزن با درد: هنوز می‌توان روی پا ایستاد، اما فشار روی زانو دردناک است.

علائم پارگی کامل رباط زانو

اگر پارگی کامل رباط صلیبی اتفاق افتاده باشد، درد غیرقابل تحمل با سایر علائم زیر ممکن است همراه شود.

• درد شدید و ناگهانی: لحظه‌ای و غالباً باعث توقف حرکت یا زمین خوردن می‌شود.

• تورم سریع و شدید: ورم واضح و بزرگ در اطراف زانو در چند ساعت اول ایجاد می‌شود.

• کبودی گسترده و قابل مشاهده: رنگ پوست تغییر می‌کند و کبودی طی روزهای بعد بزرگتر می‌شود.

• ناپایداری کامل زانو (خالی شدن واضح): زانو هنگام حرکت حس شل بودن دارد و استخوان ساق ممکن است حرکت غیرطبیعی داشته باشد.

• حرکت بسیار محدود و دردناک: خم و راست کردن زانو سخت و با درد شدید است.

• صدای واضح پارگی: گاهی صدای ترکیدن یا پاره شدن هنگام آسیب شنیده می‌شود.

• عدم تحمل وزن روی زانو: ایستادن یا راه رفتن روی پای آسیب‌دیده دشوار یا غیرممکن است.

تست‌هایی برای تشخیص پارگی از کشیدگی رباط

علاوه بر بررسی علائم، پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است از شما بخواهد تست‌هایی را انجام دهید که بتوان بدون عکس MRI یا در مدت زمان کوتاه‌تری، تشخیص دهد که دچار کشیدگی، پارگی جزئی یا پارگی کامل رباط صلیبی هستید.

۱. تست لاچمن

• بیمار روی کمر دراز می‌کشد و زانو حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه خم می‌شود.

• پزشک یا فیزیوتراپیست با یک دست ران را ثابت نگه می‌دارد تا حرکت نکند و با دست دیگر ساق را به سمت جلو می‌کشد.

• پزشک میزان حرکت ساق نسبت به ران را ارزیابی می‌کند.

نتیجه تست

• اگر ساق فقط کمی جلو برود و زانو محکم باشد ⬅ کشیدگی

• اگر ساق بیشتر از حالت طبیعی جلو برود ولی کمی مقاومت وجود داشته باشد ⬅ پارگی جزئی

• اگر ساق آزادانه جلو برود و زانو شل یا لق باشد⬅ پارگی کامل

۲. تست والگوس

• بیمار به پشت دراز می‌کشد و زانو حدود ۳۰ درجه خم می‌شود.

• پزشک یک دست را روی مچ پا و دست دیگر را روی خارج زانو قرار می‌دهد.

• با دست روی خارج زانو فشار به سمت داخل وارد می‌شود تا مفصل داخلی باز شود.

نتیجه تست

• اگر زانو کمی باز شود و محکم باشد ⬅ کشیدگی

• اگر زانو بیشتر باز شود ولی هنوز کمی مقاومت وجود داشته باشد⬅ پارگی جزئی

• اگر زانو زیاد باز شود و شل یا لق باشد⬅ پارگی کامل

۳. تست واروس

• بیمار به پشت دراز می‌کشد و زانو کمی خم است.

• پزشک یک دست را روی داخل زانو و دست دیگر را روی مچ پا قرار می‌دهد.

• با دست روی داخل زانو فشار به سمت خارج وارد می‌شود تا مفصل خارجی بررسی شود.

نتیجه تست

• اگر زانو کمی حرکت کند و محکم باشد⬅ کشیدگی

• اگر حرکت بیشتر باشد ولی کمی مقاومت وجود داشته باشد ⬅ پارگی جزئی

• اگر حرکت زیاد و زانو شل یا لق باشد⬅ پارگی کامل

درمان کشیدگی رباط زانو

وقتی رباط زانو کشیده می‌شود، رباط آسیب جزئی دیده و زانو پایدار است. درمان صحیح به کاهش درد، ورم و بازگرداندن قدرت و حرکت زانو کمک می‌کند. روش‌های درمانی معمول شامل موارد زیر هستند:

• استراحت: مدتی از فعالیت‌های شدید و ورزش پرهیز کنید تا رباط فرصت بهبود پیدا کند.

• یخ‌درمانی: گذاشتن یخ روی زانو به کاهش ورم و درد کمک می‌کند، ۱۵–۲۰ دقیقه هر چند ساعت یکبار.

• بستن زانو یا استفاده از آتل: برای پشتیبانی و جلوگیری از حرکت اضافی مفید است.

• داروهای ضد درد و التهاب: مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و ورم.

• تمرین‌های سبک و فیزیوتراپی: بعد از مرحله حاد، تمرین‌های تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری زانو کمک می‌کند تا عملکرد طبیعی بازگردد.

مطالعه بیشتر: آیا بستن زانوبند برای دررفتگی زانو پیشنهاد می‌شود؟

درمان پارگی جزئی رباط زانو

وقتی رباط زانو جزئی پاره می‌شود، فیبرهای رباط آسیب دیده‌اند ولی رباط هنوز تا حدی کار می‌کند. درمان هدفش کاهش درد، کنترل ورم و بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو است. روش‌های درمانی معمول شامل موارد زیر هستند:

• محدود کردن فعالیت‌های شدید: از دویدن، پریدن یا ورزش‌های پر فشار خودداری کنید تا رباط فرصت ترمیم داشته باشد.

• بالا نگه داشتن پا و کمپرس سرد: بالا نگه داشتن زانو همراه با گذاشتن یخ به کاهش ورم و درد کمک می‌کند.

• استفاده از زانوبند زاپیامکس: زاپیامکس علاوه بر پشتیبانی زانو، با گرمای عمقی که در بافت عضلات زانو ایجاد می‌کند به تسکین درد هم کمک می‌کند.

• داروهای ضد التهاب با دوز کنترل‌شده: مصرف داروهایی مثل ایبوپروفن می‌تواند تورم و درد را کاهش دهد، اما تحت نظر پزشک بهتر است.

• فیزیوتراپی هدفمند: شامل تمرین‌های تقویتی و کششی برای عضلات اطراف زانو و تمرینات کنترل تعادل، که به بازگرداندن ثبات و قدرت زانو کمک می‌کند.

درمان پارگی کامل رباط زانو

وقتی رباط زانو کاملاً پاره می‌شود، فیبرهای رباط از هم جدا شده و زانو کاملاً ناپایدار است. درمان هدفش بازگرداندن ثبات زانو، جلوگیری از آسیب بیشتر و بازتوانی کامل عملکرد مفصل است. روش‌های درمانی معمول شامل موارد زیر هستند:

• استراحت کامل و محافظت از زانو: از گذاشتن وزن روی پا خودداری کنید و از عصا یا واکر برای راه رفتن استفاده کنید.

• زانوبند محکم یا آتل: برای ثابت نگه داشتن زانو و جلوگیری از حرکت اضافی ضروری است.

• داروهای ضد درد و ضد التهاب تحت نظر پزشک: برای کنترل درد و کاهش تورم استفاده می‌شوند.

• جراحی رباط: در بسیاری از موارد پارگی کامل، ترمیم یا بازسازی رباط با جراحی لازم است، مخصوصاً برای ورزشکاران یا افراد فعال.

• فیزیوتراپی بعد از جراحی یا محافظت: شامل تمرینات تقویت عضلات اطراف زانو، افزایش دامنه حرکت و تعادل برای بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو.

سوالات متداول

چطور می‌توانم بفهمم رباط زانوی من کشیده شده یا پاره شده است؟

کشیدگی درد خفیف تا متوسط، ورم کم و زانو پایدار دارد. پارگی باعث درد بیشتر، ورم شدیدتر، حس لق و محدودیت حرکت می‌شود. تشخیص دقیق با معاینه پزشک و MRI است.

آیا کشیدگی رباط زانو نیاز به جراحی دارد؟

معمولاً خیر. کشیدگی را می‌توان با استراحت، یخ، بستن زانو و فیزیوتراپی درمان کرد.

پارگی جزئی رباط زانو چقدر طول می‌کشد تا خوب شود؟

معمولاً ۴ تا ۸ هفته، بسته به شدت آسیب و رعایت مراقبت‌ها. فیزیوتراپی نقش مهمی دارد.

چه علائمی نشان می‌دهد که پارگی رباط کامل است و باید سریع به پزشک مراجعه کنم؟

درد شدید، تورم سریع، کبودی گسترده، حس لق یا خالی شدن زانو و مشکل در تحمل وزن علائم هشداردهنده‌اند.

آیا انجام ورزش یا فیزیوتراپی در مراحل اولیه بعد از آسیب امن است؟

فقط زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست. حرکات اشتباه ممکن است آسیب را بدتر کنند، اما تمرین صحیح بعد از مرحله حاد کمک‌کننده است.