قرص استامینوفن یکی از پرمصرفترین داروهای ضددرد و تببر است که تقریباً در هر خانهای پیدا میشود. این قرص برای کاهش تب، سردرد، دنداندرد، درد عضلانی و قاعدگی کاربرد دارد و در مقایسه با بسیاری از مسکنها، برای معده و کلیه ایمنتر است.
استامینوفن معمولاً در دوزهای ۳۲۵ و ۵۰۰ میلیگرم مصرف میشود و در صورت رعایت مقدار مجاز (حداکثر ۴ گرم در روز برای بزرگسالان) داروی کمعارضهای محسوب میشود. بااینحال، مصرف زیاد یا همزمان با الکل میتواند به کبد آسیب بزند.
در ادامه این مقاله، تمام نکات مهم دربارهی کاربردها، دوز، عوارض و تفاوت آن با سایر مسکنها را بهصورت ساده و علمی بررسی میکنیم.
قرص استامینوفن چیست؟
قرص استامینوفن یکی از پرمصرفترین داروهای ضددرد و تببر است که معمولا در دو دوز ۵۰۰ میلیگرم (پرکاربردترین) و ۳۲۵ کیلیگرم مصرف میشود.
کاربرد اصلی قرص استامینوفن، کاهش دردهای خفیف تا متوسط مانند سردرد، دنداندرد، درد قاعدگی، تب، و دردهای عضلانی است و معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از مصرف، تاثیر آن آغاز میشود و بین ۴ تا ۶ ساعت، تاثیر آن باقی میماند.
مطالعه بیشتر: همه چیز درباره قرص دیکلوفناک؛ مسکن و ضدالتهال
استامینوفن در کل یکی از ایمنترین انتخابها برای کنترل درد و تب در بزرگسالان، سالمندان و کودکان است اما مصرف بیشازحد آن (بیش از ۴ گرم در روز برای بزرگسالان) میتواند به کبد آسیب جدی برساند، بنابراین رعایت دوز تجویزشده ضروری است.
💊 قرص استامینوفن ۳۲۵ میلیگرم
- کاربرد: دردهای خفیف، تبهای کم یا همراه در ترکیب با کافئین و کدئین.
- مزیت: ملایمتر و مناسب برای افراد حساس به دارو.
- موارد احتیاط: در بیماریهای کبدی یا مصرف همزمان داروهای حاوی استامینوفن.
💊 قرص استامینوفن ۵۰۰ میلیگرم
- کاربرد: سردرد، دنداندرد، تب متوسط، درد عضلانی یا قاعدگی.
- مزیت: اثر سریعتر در تب و دردهای متوسط.
- موارد احتیاط: در نارسایی یا آسیب کبدی، مصرف الکل یا استفاده طولانیمدت بدون تجویز پزشک.
تمام اشکال دارویی استامینوفن
داروی استامینوفن دارای اشکال و انواع گوناگونی است؛ از قرص تا شربت و شیاف و آمپول.
در جدول زیر به طور خلاصه با تمام اشکال داروی استامینوفن و افرادی که برایشان مناسب است آشنا میشوید.
قرص استامینوفن برای چه خوب است؟
قرص استامینوفن کاربردهای متنوعی دارد و با توجه به نوع مشکل و سن فرد، دوز مصرف مشخص میشود.
در ادامه با کاربردهای این قرص برای مشکلات مختلف آشنا میشوید.
تب و سرماخوردگی
استامینوفن دمای بدن را پایین میآورد و به کاهش بدندرد و احساس خستگی ناشی از تب یا سرماخوردگی کمک میکند. وقتی بدن داغ و بیحال است، با متعادل کردن دمای مرکزی مغز باعث آرامتر شدن و خواب بهتر میشود.
در تبهای خفیف تا متوسط معمولاً قرص ۵۰۰ میلیگرمی هر ۶ ساعت کافی است.
🕒 زمان شروع اثر: حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف.
⚠️ محدودیت: اگر تب منشأ عفونی جدی داشته باشد (مثلاً گلودرد چرکی یا سینوزیت با ترشحات چرکی)، استامینوفن فقط علائم را کاهش میدهد و درمان اصلی نیست. در تبهای طولانیمدت باید حتماً علت بررسی شود.
سردرد و میگرن خفیف
استامینوفن میتواند در کاهش سردردهای ناشی از خستگی، تنش عصبی، بیخوابی یا کار زیاد با صفحهنمایش مؤثر باشد. با مهار مواد شیمیایی در مغز، شدت درد کمتر میشود و فرد احساس آرامش بیشتری دارد. در میگرنهای خفیف نیز اگر در همان شروع درد مصرف شود، معمولاً از شدت حمله جلوگیری میکند.
🕒 زمان شروع اثر: بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از مصرف، بهویژه اگر در شروع سردرد مصرف شود.
⚠️ محدودیت: در میگرنهای شدید یا سردردهایی که همراه با تهوع، تاری دید یا حساسیت به نور هستند، استامینوفن بهتنهایی پاسخ کافی نمیدهد و معمولاً باید از داروهای اختصاصی میگرن یا ترکیبی (مثل استامینوفن+کافئین) استفاده شود.
دنداندرد
استامینوفن برای کنترل موقت دنداندرد یا درد لثه مفید است. وقتی عصب دندان تحریک شده یا بعد از کشیدن دندان، درد آزاردهنده میشود، این دارو میتواند شدت آن را کاهش دهد تا فرد تا زمان مراجعه به دندانپزشک راحتتر باشد.
قرصهای ۵۰۰ میلیگرمی هر ۴ تا ۶ ساعت معمولاً درد را مهار میکنند.
🕒 زمان شروع اثر: حدود ۳۰ دقیقه پس از مصرف
⚠️ محدودیت: در مواردی که درد دندان بهدلیل عفونت یا آبسه باشد، استامینوفن التهاب را برطرف نمیکند. در این شرایط باید درمان دندانی (مثل آنتیبیوتیک یا تخلیه عفونت) انجام شود. مصرف مکرر دارو بدون درمان علت اصلی، فقط علائم را پنهان میکند.
کمردرد و زانو درد خفیف
در دردهای عضلانی و مفصلی ناشی از فعالیت زیاد، ایستادن یا نشستن طولانی، یا آرتروز اولیه زانو، استامینوفن میتواند درد را تا حدی بهطور موقت کنترل کند. برای کسانی که مشکلات معده یا کلیه دارند و نمیتوانند داروهای ضدالتهاب مصرف کنند، گزینهی نسبتاً ایمنی به شمار میرود.
این دارو بیشتر برای کنترل دردهای غیرالتهابی مؤثر است و معمولاً قرص ۵۰۰ میلیگرمی هر ۶ ساعت مصرف میشود.
🕒 زمان شروع اثر: معمولاً بین ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت بعد از مصرف احساس کاهش درد آغاز میشود.
مطالعه بیشتر: بهترین قرص برای درد سیاتیک چیست؟
⚠️ محدودیت: در دردهایی که با ورم، قرمزی، گرمی مفصل یا تیرکشیدگی به پا همراهاند، استامینوفن تأثیر کمی دارد چون خاصیت ضدالتهابی ندارد. در این شرایط ممکن است به داروهای ضدالتهاب یا روشهای فیزیوتراپی نیاز باشد.
درد قاعدگی
استامینوفن در تسکین گرفتگیهای خفیف تا متوسط رحم در دوران پریودی یا قاعدگی تا حدی مؤثر است و میتواند باعث کاهش درد و آرامتر شدن عضلات شود.
معمولاً خانمهایی که معده حساسی دارند یا نمیخواهند داروهای قویتر مصرف کنند، از آن استفاده میکنند. مصرف در شروع درد بیشترین اثر را دارد و میتواند به حفظ فعالیت روزانه کمک کند.
🕒 زمان شروع اثر: حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف، بهویژه اگر در شروع درد خورده شود.
مطالعه بیشتر: همه چیز درباره کمر درد پریودی و راه تسکین آن
⚠️ محدودیت: اگر درد قاعدگی بسیار شدید یا همراه با تهوع، سرگیجه یا تکرار ماهانه باشد، استامینوفن بهتنهایی کافی نیست و باید با داروهای ضدالتهاب یا بررسیهای تخصصی تکمیل شود.
قرص استامینوفن بهتر است یا…؟
در بسیاری از مواقع و درحالیکه درگیر درد هستید، در شرایط انتخاب بین استامینوفن و قرص مسکن دیگری قرار میگیرید.
بهطورکلی مصرف قرص بهتر است با تجویز پزشک یا با مشورت متخصص داروخانه انجام شود، اما دانستن تفاوت و کارکرد هر کدام این قرصهای مسکن و ضدالتهاب، در تصمیم نهایی کمک میکند.
جدول زیر تفاوت قرص استامینوفن با سایر قرصهای مشابه را نشان میدهد.
استامینوفن یا استامینوفن کدئین
استامینوفنکدئین ترکیبی از استامینوفن با مقدار کمی کدئین (حدود ۸ میلیگرم) است و برای دردهای شدیدتر مثل دنداندرد یا درد پس از عمل جراحی استفاده میشود.
استامینوفن معمولی برای تب و دردهای خفیفتر کافی است. تفاوت اصلی در قدرت اثر و احتمال وابستگی است: کدئین اثر قویتری دارد ولی ممکن است خوابآور باشد و در مصرف طولانی وابستگی ایجاد کند.
ایبوبروفن یا استامینوفن
ایبوپروفن علاوه بر تسکین درد و تب، خاصیت ضدالتهابی دارد و در دردهای همراه با التهاب (مثل ورم مفصل یا گلودرد التهابی) مؤثرتر است. استامینوفن التهاب را کاهش نمیدهد اما برای معده و کلیه معمولاً بیخطرتر است.
در دردهای عضلانی ساده یا تب، استامینوفن گزینهٔ مناسبتری است؛ اما در دردهای التهابی، ایبوپروفن اثر بهتری دارد.
استامینوفن یا ژلوفن
ژلوفن همان ایبوپروفن است، فقط جذب سریعتری دارد. هر دو برای درد و التهاب مفیدند اما ممکن است معده را تحریک کنند. اگر هدف کاهش التهاب (مثلاً در گلودرد یا درد زانو با ورم) است، ژلوفن انتخاب بهتری است.
اگر معده حساس دارید یا فقط تب و بدندرد دارید، استامینوفن مناسبتر است.
مطالعه بیشتر: موثرترین مسکنها برای زانو درد
پاراستامول یا استامینوفن
تفاوتی بین پاراستامول با استامینوفن وجود ندارد و هر دو نام یک داروی واحدند. “پاراستامول” در اروپا و “استامینوفن” در آمریکا و ایران استفاده میشود. ترکیب شیمیایی و اثرشان کاملاً یکسان است.
استامینوفن یا کلداکس
کلداکس دارویی ترکیبی است که علاوه بر استامینوفن، آنتیهیستامین و ضداحتقان بینی دارد. در سرماخوردگی همراه با عطسه، گرفتگی بینی یا آبریزش، کلداکس مؤثرتر است.
اما اگر فقط تب و بدندرد دارید، استامینوفن بهتنهایی کافی است و عوارض خوابآور کلداکس را ندارد.
استاژل یا استامینوفن
استاژل معمولاً حاوی ترکیب استامینوفن، ایبوپروفن و کافئین است و برای سردردهای تنشی یا میگرن استفاده میشود. اثر آن سریعتر است اما ممکن است باعث بیخوابی یا تپش قلب شود.
استامینوفن ساده برای سردردهای معمولی مناسب است؛ در سردردهای شدید یا مقاوم، استاژل انتخاب مؤثرتری است.
عوارض قرص استامینوفن
در دوز معمول، استامینوفن اگر بر اساس دوز مناسب مصرف شود، عارضه جدی ندارد. اما عوارض مصرف زیاد استامینوفن کدئین میتواند شامل آسیب کبد، خوابآلودگی زیاد، یبوست، تهوع و وابستگی به دارو باشد.
چون در دوز بالا، هم کدئین خاصیت اعتیادآور دارد و هم استامینوفن به کبد آسیب میزند، نباید خودسرانه یا طولانی مصرف شود.
چه کسانی نباید قرص استامینوفن مصرف کنند؟
-
افراد مبتلا به بیماری کبدی یا کبد چرب پیشرفته
-
افراد الکلی یا کسانی که بهطور منظم الکل مصرف میکنند
-
افرادی که داروهای حاوی استامینوفن دیگری مصرف میکنند
-
بیماران با نارسایی شدید کلیه
-
افراد مبتلا به کمبود آنزیم G6PD (فاویسم)
-
افراد با آلرژی یا حساسیت شناختهشده به استامینوفن
-
افراد دارای سوءتغذیه شدید یا روزهداری طولانی
-
افراد مصرفکنندهی داروهای ضدتشنج (فنیتوئین، کاربامازپین) یا وارفارین
پلاتینر و زاپیامکس؛ مکملهای بدون عوارض قرص استامینوفن
برای کمر دردها و زانو دردهای ناشی از درد مفاصل یا گرفتگی عضلات، مصرف قرص استامینوفن گاهی به تنهایی موثر نیست.
یکی از روشهای بدون عوارض برای تسکین درد و بهبود التهاب، استفاده از کمربند پلاتینر در کمردردهای ناشی از فتق دیسک و سیاتیک، و استفاده از زانوبند زاپیامکس برای آرتروز زانو یا گرفتگی عضلات است.
این دو روش درمانی، میتواند طی ۱ تا ۳ هفته و با استفاده روزانه نهایتا ۴۵ تا ۶۰ دقیقه در کنار مصرف مسکنهایی مانند استامینوفن، به کاهش درد و التهاب کمر یا زانو کمک کند.
سوالات متداول
مصرف همزمان ناپروکسن و استامینوفن ضرر دارد؟
خیر، مصرف همزمان استامینوفن و ناپروکسن معمولاً بیخطر است، زیرا از مسیرهای متفاوتی در بدن عمل میکنند. بااینحال بهتر است هر دارو با فاصلهی چند ساعت مصرف شود تا فشار کمتری به کبد و معده وارد شود.
استامینوفن ۵۰۰ برای چه سنی مناسب است؟
قرص استامینوفن ۵۰۰ میلیگرمی برای بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۲ سال مناسب است. کودکان کوچکتر باید از شربت یا قطرهی مخصوص اطفال استفاده کنند تا دوز دقیق بر اساس وزن بدن تنظیم شود و خطر آسیب کبدی ایجاد نشود.
استامینوفن برای دنداندرد نوزاد خوب است؟
استامینوفن مخصوص نوزاد (قطره یا شربت) میتواند درد و تب ناشی از دندان درآوردن را کاهش دهد. باید دوز آن دقیقاً بر اساس وزن نوزاد و طبق نظر پزشک یا دستور روی دارو تعیین شود، چون مصرف زیاد ممکن است به کبد آسیب بزند.
چند ساعت بعد از مصرف الکل میتوان استامینوفن خورد؟
بهتر است استامینوفن حداقل ۲۴ ساعت پس از مصرف الکل استفاده شود. مصرف همزمان یا با فاصلهی کوتاه میتواند بهطور جدی به کبد آسیب برساند، زیرا هر دو ماده در کبد متابولیزه میشوند و احتمال مسمومیت کبدی را بالا میبرند.
چند قطره استامینوفن برای نوزاد دوماهه باید زد؟
دوز استامینوفن در نوزادان بر اساس وزن است. معمولاً ۱۰ تا ۱۵ میلیگرم بهازای هر کیلوگرم وزن بدن هر ۴ تا ۶ ساعت تجویز میشود. برای نوزاد دوماهه باید از قطره مخصوص نوزادان و قطرهچکان همراه دارو استفاده شود و از حد مجاز روزانه تجاوز نکند.
جایگزین استامینوفن در فاویسم چیست؟
در بیماران مبتلا به فاویسم، استامینوفن معمولاً بیخطر است و منع مصرف ندارد. بااینحال اگر پزشک توصیه به پرهیز کرد، میتوان از داروهای مسکن ساده مانند ایبوپروفن با احتیاط و تجویز پزشک استفاده کرد.
قرص استامینوفن ۳۲۵ در بارداری ضرر دارد؟
استامینوفن در دوز معمول، یکی از ایمنترین مسکنها در بارداری است. قرص ۳۲۵ یا ۵۰۰ میلیگرمی میتواند برای تب یا سردرد استفاده شود، اما باید حداقل دوز ممکن و در کوتاهترین زمان مصرف شود.
مصرف همزمان سیتریزین و استامینوفن عوارض دارد؟
خیر، این دو دارو تداخل جدی ندارند. استامینوفن برای کاهش درد و تب است و سیتریزین برای آلرژی یا آبریزش بینی. میتوانند همزمان مصرف شوند، اما در صورت خوابآلودگی یا مصرف داروهای دیگر بهتر است فاصلهی ۲ تا ۳ ساعته رعایت شود.
مصرف همزمان دیکلوفناک و استامینوفن ضرر دارد؟
مصرف همزمان دیکلوفناک و استامینوفن معمولاً ایمن است و در دردهای شدید توصیه میشود. استامینوفن اثر ضدتب و دیکلوفناک خاصیت ضدالتهابی دارد. بهتر است بین آنها فاصلهی ۴ تا ۶ ساعت رعایت شود تا فشار زیادی به کبد وارد نشود.
چند ساعت بعد از استامینوفن میتوان از شیاف استفاده کرد؟
اگر هر دو شکل دارویی حاوی استامینوفن باشند، باید حداقل ۴ تا ۶ ساعت فاصله رعایت شود تا دوز کلی از حد مجاز روزانه تجاوز نکند. در صورت نیاز فوری به کاهش تب، میتوان شکل خوراکی و شیاف را جایگزین هم کرد، نه همزمان.
جایگزین استامینوفنکدئین چیست؟
برای دردهای متوسط تا شدید میتوان بهجای استامینوفنکدئین از ترکیباتی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک استفاده کرد. این داروها خاصیت ضدالتهابی دارند اما باید با احتیاط در بیماران گوارشی یا کلیوی مصرف شوند. مصرف همزمان چند مسکن مجاز نیست.
استامینوفن پاراکید خوابآور است؟
خیر، استامینوفنپاراکید خاصیت خوابآوری ندارد. این دارو فقط برای کاهش تب و درد در کودکان استفاده میشود. اگر پس از مصرف کودک خوابآلوده شود، معمولاً بهدلیل کاهش تب و بهبود حال عمومی است، نه اثر دارویی خوابآور.
استامینوفنکدئین فشار خون را بالا میبرد یا پایین؟
استامینوفنکدئین معمولاً تأثیر مستقیمی بر فشار خون ندارد. در برخی افراد ممکن است بهصورت موقت احساس ضعف یا افت فشار خفیف ایجاد کند، بهویژه هنگام ایستادن ناگهانی.
فاصله بین سیتریزین و استامینوفن چقدر باید باشد؟
تداخل دارویی مهمی بین این دو وجود ندارد. در صورت نیاز میتوان آنها را همزمان مصرف کرد. برای کاهش خوابآلودگی یا ناراحتی معده، بهتر است ۲ تا ۳ ساعت فاصله بین مصرف سیتریزین و استامینوفن در نظر گرفته شود.
مصرف همزمان شیاف دیکلوفناک و استامینوفن در کودکان ضرر ندارد؟
در تب یا درد شدید کودکان، مصرف متناوب شیاف دیکلوفناک و استامینوفن مجاز است، اما نباید همزمان داده شوند. باید حداقل ۴ ساعت فاصله بین دو دارو رعایت شود تا از افزایش بیشازحد دوز یا آسیب کبدی جلوگیری شود.
میزان مصرف استامینوفن برای کودک ۸ ساله چقدر است؟
دوز استامینوفن برای کودکان بر اساس وزن بدن است، نه سن. معمولاً ۱۰ تا ۱۵ میلیگرم بهازای هر کیلوگرم وزن هر ۴ تا ۶ ساعت داده میشود. حداکثر تعداد دفعات مجاز در شبانهروز ۴ مرتبه است.
استامینوفن تاریخگذشته تأثیر دارد؟
قرص استامینوفن پس از تاریخ انقضا معمولاً اثر درمانی کمتری دارد و احتمال تخریب ترکیبات آن افزایش مییابد. مصرف آن ممکن است بیاثر یا در موارد نادر مضر باشد، بنابراین توصیه میشود از داروی تازه و معتبر استفاده شود.
هر قرص استامینوفنکدئین چقدر مرفین دارد؟
هر قرص استامینوفنکدئین معمولاً شامل ۸ میلیگرم کدئین فسفات است که از مشتقات مرفین محسوب میشود. این مقدار اثر ضددرد خفیف دارد اما در مصرف زیاد میتواند وابستگی ایجاد کند.
