دیسک کمر یا همان انزال نوک فقراتی، یک حالت پاتولوژیک است که در آن بافتهای دیسک بین نوک فقرات کمری تخریب و آسیب میبینند. دیسک‌ها ساختارهای لاستیکی و جامدی هستند که بین نوک قرار دارند و به عنوان تامین کننده جذبه ونعطاف‌پذیری در منطقه کمری عمل می‌کنند.
در صورتی که دیسک کمر آسیب ببیند، ممکن است باعث فشار و فشرده شدن ریشه‌های عصبی در نزدیکی آن شود. این ممکن است منجر به علائمی مانند درد، تحلیل عضلات، احساس خم شدن یانگی در ناحیه کمر و پاها شود. علل دیسک کمر می‌تواند شامل تغییرات سنی، آسیب ناشی از ضربه یا آسیب ناشی از فعالیت‌های روزمره باشد.
تشخیص دیسک کمر معمولاً بر اساس تاریخچه بیماری، بررسی جسمانی و تصویربرداری مانند اسکن MRI صورت میگیرد. درمان دیسک کمر ممکن است شامل استفاده از داروهای کاهش التهاب و درد، فیزیوتراپی، تغییرات در سبک زندگی و در موارد شدیدتر، جراحی باشد. هدف درمان دیسک کمر بهبود علائم، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
عواملی که باعث بروز دیسک کمر می شوند
بیماری دیسک کمر (هرنیاسیونیسکی) ناشی از آسیب و تغییر شکل دیسکهای موجود در ناحیه کمر است. عوامل میتوانند به روز این بیماری کمک کنند:
- پیری: با پیشرفت سن، دیسکهای کمر قابلیت خودترمیمی کاسته می‌شوند و آسیب پذیرتر می‌شوند.
- فعالیت‌های جسمانی نامناسب: حرکات نادرست، بارهای سنگین، برخی ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که نیازمند خم شدن یا بلند شدن سنگین هستند، میتوانند به آسیب دیسک‌ها منجر شوند.
- ژنتیک: برخی افراد به دلایل ژنتیکی از قبیل ساختار وراثتی دیسک‌ها، مستعدتر به بروز بیماری دیسک کمر هستند.
- چاقی: وزن بیش از حد می‌تواند فشار زیادی روی دیسکهای کمر ایجاد کند و باعث آسیب و تغییر شکل آنها شود.
- سابقه آسیب: ضربه، تصادف یا آسیب قبلی در ناحیه کمر می‌تواند به آسیب دیسک‌ها منجر شود.
- عوامل شغلی: برخی شغل‌ها که نیازمند خم شدن یا بلند شدن مکرر هستند، میتوانند خطر بروز بیماری دیسک کمر را افزایش دهند.
- عوامل زندگی روزمره: نشستن طولانی مدت، برخی حرکات نادرست در زمان برخورد با اشیاء سنگین، استفاده نادرست از تجهیزات وسایل نقلیه و…
انواع دیسک کمر
دیسک کمر یا هرنیشین دیسک (Herniated Disc) یک حالت پزشکی است که در آن مواد نرم و ژله‌ای داخل دیسک فشار می‌آورد و از بین مهره‌ها خارج می‌شود. این ممکن است به علت تغییر شکل، ترک یا شکستن دیسک رخ دهد. دیسک‌ها در قسمت‌های مختلف از ناحیه کمر قرار دارند و بسته به محل اتفاق افتادن، انواع مختلفی از دیسک کمر وجود دارد. برخی از انواع رایج دیسک کمر بارتندر:
- دیسک بروز شده (Bulging Disc): در این حالت، دیسک به صورت یکنواخت به بیرون منتفخ می‌شود و به عملکرد عادی دیسک تاثیری نمی‌گذارد.
- دیسکریت شده (Slipped Disc): در این حالت، دیسک به صورت جزئی یا کامل از مکان خود خارج می‌شود و فشار روی عصب‌ها و بافتهای اطراف ایجاد می‌کند.
- دیسک پروتروژن (Disc Protrusion): در این حالت، قسمتی از دیسک بیرون منتفخی‌شود و به عصب‌ها فشار می‌آورد.
- دیسک پارشیال (Partial Disc Herniation): در این حالت، تنها یک بخش کوچک از دیسک به بیرون منتفخ می‌شود.
- دیسک سردرگم (Sequestered Disc): در این حالت، قسمتی از دیسک به صورت جدا شده و به عصب فشار می‌آورد.
علائم مبتلا شدن به دیسک کدام اند؟
علائم دیسک کمر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید در ناحیه پایین کمر: این درد ممکن است به صورت تیز و حاد باشد وز ناحیه کمر به سمت پاها، باسن یا رانها تاب‌آوری کند.
- درد در ناحیه کمر و ساق پا: در برخی موارد، درد ممکن است تنها در ناحیه کمر و ساق پا حس شود و به سمت پاها تاب‌آوری کند. این درد ممکن است به علت فشار بر روی عصب‌های سیاتیک (عصب‌هایی که از نخاع فقراتی خارج می‌شوند) رخ دهد.
- ضعف عضلات: در برخی موارد، دیسک کمر ممکن است فشاری بر روی عصب‌های موجود در ناحیه کمر ایجاد کند و منجر به ضعف عضلات پاها، باسن یا ناحیه کمر شود.
- احساس ته‌پاشی و زنگ زدگی: فشار بر روی عصب‌ها ممکن است باعث احساس ته‌پاشی، زنگ زدگی یا کم‌آوردن حس در پاها شود.
- مشکلات در حرکت تعادل: در برخی موارد، دیسک کمر ممکن است منجر به مشکلات در حرکت و تعادل شود. افراد ممکن است دچار سختی در خم شدن، تمایل به یک طرف خم شدن یا مشکلات در راه رفتن باشند.
دیسک خفیف کمر
دیسک کمر خفیف یا همان دیسک کمری کوچک به معنای وجود یک تغییر در ساختار دیسک بین مهره‌های ناحیه کمر است.این تغییر ممکن است به دلیل فشار زیاد روی دیسک، ضعف عضلات پشتی، صدمه یا عوامل دیگری رخ دهد.
در صورتی که دیسک کمر خفیف باشد، ممکن است شما علائمی مانند درد کمر، سفتی عضلانی، تنگی در حرکت و یا تهوع و استفراغ تجربه کنید. اما در بسیاری از موارد، دیسک کمر خفیف بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد و درد کمر به طور طبیعی کاهش می‌یابد.
برای مدیریت دیسک کمر خفیف، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت: در صورتی که درد شدید است، استراحت در تخت به مدت یک یا دو روز ممکن است کمک کند. اما بهتر است استراحت طولانی مدت را به جای فعالیت‌های روزمره خود قرار ندهید.
- آبگرم: استفاده از آبگرم بر روی ناحیه دردناک می‌تواند به کاهش درد و تسکین عضلات کمک کند.
- آرامش و تمرینات تقویتی: پس از استراحت، شروع به تمرینات تقویتی و افزایش انعطاف‌پذیری عضلات پشتی کنید. این تمرینات میتوانند به بهبود وضعیت دیسک کمک کنند.
- آنتی‌التهاب‌ها: در صورت نیاز، ممکن است پزشک شمانتی‌التهاب‌ها را به منظور کاهش التهاب و درد تجویز کند.
- فیزیوتراپی: در برخی موارد، فیزیوتراپی می‌تواند با استفاده از تمرینات و تکنیک‌های خاص، به بهبود وضعیت دیسک کمک کند.
دیسک شدید کمر
دیسک کمر یک مشکل در قسمت پایینی آسیب‌دیده از ستون فقرات است. علائم دیسک کمر می‌تواند شامل درد شدید در ناحیه پشتی کمر، درد در مناطق مربوط به عصب‌های فشرده شده، احساس خم شدن یا سفتی در عضلات پیرامونی کمر و کاهش قدرت و حس در پاها باشد؛ اگر شما با درد کمر شدید مواجه هستید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند بررسی جزئیات بیشتر در مورد علائم، تاریخچه پزشکی و انجام آزمون‌های تشخیصی مناسب، تشخیص دقیقی را برای شما قرار دهد و طرح درمان مناسب را تعیین کند. این ممکن است شامل مراقبت خانگی، فیزیوتراپی، داروها یا در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
راه های تشخیص دیسک کدام اند؟
تشخیص دیسک کمر (هرنیاسیون دیسکی) معمولاً توسطزشکان و متخصصان اعصاب و جراحان مشخص می‌شود. در زیر چند روش تشخیص دیسک کمر را بررسی خواهیم کرد:
- مصاحبه پزشکی: پزشک شما ممکن است سوالاتی درباره علائم، تاریخچه بیماری، فعالیت‌های روزانه و سابقه پزشکیما بپرسد. این مصاحبه به پزشک کمک می‌کند تا نمره‌بندی درجه و شدت علائم شما را انجام دهد.
- بررسی جسمانی: پزشک شما ممکن است بررسی جسمانی انجام دهد تا علائم فیزیکی مرتبط با دیسک کمر را بررسی کند. این شامل بررسی قدرت عضلات، حساسیت، رفلکس‌ها و دیگر علائم فیزیکی است.
- آزمایش‌های تصویری: رخی از آزمایش‌های تصویری ممکن است برای تشخیص دیسک کمر استفاده شود.ین آزمایش‌هاامل موارد زیر می شوند:
- رادیوگرافی: یک نوع تصویربرداری پرتو ایکس است که ممکن است برای بررسی ساختارهای استخوانی در ناحیه کمر استفاده شود.
- توموگرافی کامپیوتری (CT scan): این آزمایش تصویربرداری با استفاده از رایانه و پرتو ایکس است که تصاویر مقطعی از ناحیه کمر را ایجاد می‌کند و به پزشک کمک می‌کندا ساختارهای داخلی را بررسی کند.
درمان های دیسک کمر شامل چه مواردی است؟
درمان دیسک کمر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مراقبت خانگی: در برخی موارد، استفاده از روش‌های ساده در خانه می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. اینامل استراحت دراز مدت، استفاده از گرما ورداست، استفاده از البسه و تجهیزات حمایتی مانند کمربند حمایتی می‌شود.
- فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی می‌تواند شامل تمرینات استحکام بندی عضلات پشتی و شکمی، تمرینات اصلاحی و کشش عضلات باشد. فیزیوتراپی به منظور کاهش درد، بهبود قابلیت حرکت و تقویت عضلات مهم است.
- داروها: پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای تسکین دهنده درد مانند آنالژین‌ها را تجویز کند. البته، استفاده از داروها باید تحت نظر پزشک باشد و با دستورات و دوزهای تجویز شده را رعایت کنید.
- تزریقات: در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریقات مواد ضد التهابی یا استروئیدها را در ناحیه مورد درد تجویز کند. این تزریقات میتوانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
پیشگیری از بیماری پارگی فتق دیسک
پارگی فتق دیسک کمر یک مشکل شایع در قسمت پایینی آسیب‌های فقرات است می‌تواند به علت فشار بر روی عصب‌ها و بافتهای اطراف منجر به درد و ناتوانی. برخی از روش‌ها و تدابیر زیر میتوانند به پیشگیری از بروز بیماری پارگی فتق دیسک کمر کمک کنند، شامل:
- حفظ وزن سالم:حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی می‌تواندشار اضافی بر روی دیسکهای فقرات کمر را کاهش دهد.
- ورزش منظم: انجام تمرینات استقامتی و تقویتی کمر و شکم، عضلات پشتی را قوی کرده و پشتیبانی مناسب برای فقرات کمر ایجاد می‌کند.
- حفظ قوام عضلات: تقویت عضلات پشتی، شکمی و لگنی می‌تواند فشار روی دیسکهای فقرات کمر را کاهش داده و پیشگیری از بروز فتق دیسک کمک کند.
- حفظ قوام عضلات هسته: تمریناتی که بهقویتضلات هسته (عضلات مرکزی) می‌پردازند، مانند پیلاتس و یوگا، میتوانند به استحکام و پشتیبانی مناسب برای فقرات کمک کنند.
- رعایت درستی در حرکات روزمره: در حین برخی فعالیت‌هاانند بر lifting بارهای سنگین، خم شدن با تکانه،جابجایی اشیاء سنگین و… باید رعایت حالت صحیح بدن و تکنیک‌های ایمنی مربوطه را در نظر داشت.
- استفاده از مبلمان مناسب: استفاده از صندلی‌ها مبلمانی که پشتیبانی مناسب برای کمر فراهم کنند، می‌تواند به حفظ سلامت کمر کمک کند.
بیماری دیسک کمر ممکن است زمانی رخ دهد که دیسک در ناحیه کمر ستون فقرات از بین ناحیه استخوانی ستون فقرات برآمده یا فتق کند. بیماری دیسک کمر باعث کمردرد و درد و ضعف پا می شود که با حرکت و فعالیت بیشتر نیز بدتر می شود.
برآمدگی یا فتق دیسک ممکن است خود به خود بهبود یابد، تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات را نمی توان برطرف کرد زیرا این یک فرآیند طبیعی است که با افزایش سن به وجود می آید و بنابراین نمی توان آن را معکوس کرد.
