قرص ناپروکسن برای چه دردهایی است؟ بررسی علمی کاربردها، مزایا و خطرات

قرص ناپروکسن یکی از رایج‌ترین قرص‌های ضدالتهاب و مسکن است که نسبت به سایر قرص‌های ضدالتهاب، عوارض کمتری دارد. این قرص کاربردهای گوناگونی دارد و برای انواع بیماری‌هایی که منشاء التهابی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این مقاله با تمام کاربردها، عوارض، تداخل‌های دارویی و موارد منع مصرف برای قرص ناپروکسن آشنا می‌شوید.

قرص ناپروکسن چیست؟

قرص ناپروکسن یک مسکن و ضدالتهابِ بدون کورتون است که برای دردهایی استفاده می‌شود که ریشه التهابی دارند؛ مثل کمردرد، آرتروز، دندان‌درد، قاعدگی و آسیب‌های عضلانی.

این قرص با مهار کردن آنزیم‌های COX در بدن، از تولید التهاب و ایجاد درد و ورم جلوگیری می‌کند. اثرگذاری قرص ناپروکسن معمولاً ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت زمان می‌برد، اما ماندگاری اثر آن نسبت به بسیاری از مسکن‌های دیگر طولانی‌تر است.

🕓 تاثیر قرص ناپروکسن معمولاً ۸ تا ۱۲ ساعت در بدن ماندگاری دارد، به همین دلیل پزشک معمولا مصرف ۲ بار در روز را تجویز می‌کند.

دوزهای قرص ناپروکسن

ناپروکسن معمولاً در دوزهای ۲۵۰، ۳۷۵ و ۵۰۰ میلی‌گرم موجود است و پزشک بسته به شدت درد و شرایط بیمار، یکی از آن‌ها را تجویز می‌کند.

• ۲۵۰ میلی‌گرم: مناسب دردهای خفیف تا متوسط مثل سردرد، دندان‌درد یا دردهای عضلانی سبک.

• ۳۷۵ میلی‌گرم: برای دردهای متوسط تا نسبتاً شدید مثل کمردرد، دردهای التهابی و آرتروز استفاده می‌شود.

• ۵۰۰ میلی‌گرم: قوی‌ترین دوز رایج است و بیشتر برای دردهای شدیدتر یا التهاب‌های ماندگار مثل آرتریت، کمردردهای حاد یا قاعدگی‌های دردناک تجویز می‌شود.

نحوه مصرف قرص ناپروکسن

ناپروکسن را معمولاً ۱ تا ۲ بار در روز مصرف می‌کنند و بهتر است همراه غذا یا بلافاصله بعد از غذا باشد تا معده اذیت نشود. قرص را باید به‌صورت کامل بلعید و از نصف کردن یا جویدن آن خودداری کرد، مگر اینکه پزشک اجازه داده باشد.

برای کنترل بهتر درد، توصیه می‌شود مصرف دارو را منظم انجام دهید. اگر یک دوز ناپروکسن را فراموش کردید، به‌محض یادآوری مصرف کنید؛ مگر اینکه زمان دوز بعدی نزدیک باشد.
به هیچ وجه دو دوز را همزمان مصرف نکنید.

سایر اشکال دارویی ناپروکسن

ناپروکسن فقط به‌صورت قرص نیست و چند شکل دارویی مختلف دارد و هرکدام بسته به شدت درد، سن بیمار و شرایط گوارشی انتخاب می‌شود. البته ناپروکسن آمپول ندارد.

• قرص معمولی: رایج‌ترین شکل؛ سریع‌تر اثر می‌کند اما ماندگاری متوسط دارد.

• قرص آهسته‌رهش (Extended Release): برای دردهای مزمن و طولانی‌مدت؛ اثر یکنواخت‌تری دارد و معمولاً یک‌بار در روز مصرف می‌شود.

• سوسپانسیون خوراکی (شربت): مناسب افرادی که بلع قرص برایشان سخت است؛ بیشتر برای کودکان یا سالمندان استفاده می‌شود.

• کپسول ناپروکسن: مشابه قرص است اما گاهی تحمل گوارشی بهتری دارد.

❌ چه کسانی نباید قرص ناپروکسن مصرف کنند؟

ناپروکسن برای بسیاری از دردهای التهابی مفید است، اما در بعضی افراد می‌تواند خطرناک باشد و اصلاً نباید مصرف شود؛ در برخی هم فقط با احتیاط باید استفاده شود و فرد پیش از مصرف، باید شرایط خود را برای پزشک توضیح دهد.

🔴 موارد ممنوع مصرف ناپروکسن

• افراد دارای حساسیت به ناپروکسن یا ضدالتهاب‌ها: چون ممکن است واکنش شدید آلرژیک و تنگی‌نفس ایجاد شود.

• افراد با زخم فعال معده یا خونریزی گوارشی: چون ناپروکسن می‌تواند خونریزی را تشدید کند.

• بیماران با نارسایی شدید کلیه: چون کلیه نمی‌تواند دارو را دفع کند و وضعیت بدتر می‌شود.

• زنان در سه‌ماهه سوم بارداری: چون ممکن است به جریان خون جنین و عملکرد قلب او آسیب بزند.

• بیماران با آسم: چون احتمال ایجاد تنگی‌نفس و حمله آسم وجود دارد.

🟡 موارد احتیاط در مصرف ناپروکسن

• افراد با فشار خون بالا یا نارسایی قلبی: چون ناپروکسن می‌تواند مایعات را در بدن نگه دارد و فشار را بالا ببرد.

• افراد با مشکلات خفیف تا متوسط کلیوی یا کبدی: چون دفع دارو کندتر می‌شود و می‌تواند بدن را تحت فشار بگذارد.

• سالمندان: چون احتمال عوارض گوارشی و کلیوی بیشتر است.

• افرادی که رقیق‌کننده‌های خون مصرف می‌کنند: چون ناپروکسن خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.

• افراد با سابقه زخم معده یا رفلاکس شدید: چون این دارو معده را تحریک می‌کند و علائم را بدتر می‌کند.

• افرادی که مدت طولانی مسکن مصرف می‌کنند: چون مصرف مداوم ضدالتهاب‌ها خطر آسیب کلیه و معده را بالا می‌برد.

کاربردهای رایج قرص ناپروکسن

کاربرد اصلی قرص ناپروکسن، کاهش التهاب و تسکین درد ناشی از آن است. به همین دلیل طیف گسترده‌ای از مشکلات و بیماری‌ها را شامل می‌شود. اما نوع تجویز و هدف مصرف آن در هر مشکل متفاوت است.

برای مثال ناپروکسن در دردهای مفصلی و آرتروز معمولاً برای کنترل التهاب مزمن و کاهش خشکی به‌کار می‌رود، درحالی‌که در دردهای حاد مثل دندان‌درد یا آسیب‌های ورزشی، نقش آن بیشتر مهار التهاب سریع و کاهش فوری درد است.

در ادامه با تمام موارد مصرف قرص ناپروکسن آشنا می‌شوید.

• کمردردهای التهابی و گرفتگی عضلات: وقتی علت کمردرد التهاب عضلات یا مفاصل باشد، ناپروکسن تورم را کم می‌کند و دامنه حرکت را بهبود می‌بخشد.

• آرتروز (زانو، لگن، دست): در مواقع تشدید درد آرتروز استفاده می‌شود؛ التهاب داخل مفصل را کاهش می‌دهد تا حرکت راحت‌تر شود.

• آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های التهابی مفاصل: برای کم‌کردن التهاب مزمن مفاصل، کاهش تورم و کاهش خشکی صبحگاهی تجویز می‌شود.

• درد قاعدگی (دیسمنوره): چون سطح پروستاگلاندین‌ها را پایین می‌آورد، انقباضات دردناک رحم کمتر می‌شود.

• دندان‌درد و بعد از کشیدن دندان: التهاب لثه و بافت اطراف دندان را کاهش می‌دهد و درد را کنترل می‌کند.

• سر دردهای التهابی مثل میگرن: در فاز ابتدایی میگرن تجویز می‌شود تا التهاب عروقی را مهار کند و شدت حمله را کم کند.

• التهاب تاندون‌ها (تاندونیت) و بورسیت: تورم بافت را پایین می‌آورد و درد ناحیه ملتهب را کاهش می‌دهد.

• آسیب‌ها و ضرب‌دیدگی‌های ورزشی: برای دردهای ناشی از کشیدگی، پیچ‌خوردگی یا التهاب بافت نرم استفاده می‌شود.

• دردهای بعد از عمل‌های کوچک: برای کنترل درد و التهاب پس از برخی جراحی‌های سطحی یا سرپایی تجویز می‌شود.

• تب و دردهای همراه با سرماخوردگی یا آنفلوآنزا: اگر درد و تب ناشی از التهاب باشد، ناپروکسن شدت آن را کم می‌کند.

ناپروکسن برای زنان: درد پریود، بارداری و شیردهی

به‌دلیل نوسان‌های هورمونی، بسیاری از دردهای شایع در زنان منشأ التهابی دارند. به همین دلیل نه به صورت رایج، اما در بعضی از شرایط پزشک ممکن است مصرف ناپروکسن را برای فرد تجویز کند.

تأثیر ناپروکسن روی خونریزی قاعدگی

ناپروکسن باعث توقف پریود نمی‌شود، اما می‌تواند شدت خونریزی را کمی کم کند و دردهای انقباضی را کاهش دهد. برای لکه‌بینی یا خونریزی نامنظم درمان اصلی نیست و باید علل هورمونی بررسی شود.

ناپروکسن در سردردهای هورمونی

در سردرد یا میگرن قبل از پریود که ریشه التهابی دارد، ناپروکسن می‌تواند درد را مهار کند و گاهی حتی یک روز قبل از شروع پریود برای کاهش شدت حمله تجویز می‌شود.

مصرف ناپروکسن در بارداری

در سه‌ماهه سوم کاملاً ممنوع است، زیرا ممکن است جریان خون و عملکرد کلیه جنین را مختل کند. در سه‌ماهه اول و دوم نیز فقط با تجویز پزشک باید مصرف شود.

ناپروکسن در شیردهی و جایگزین‌ها

مقداری از دارو وارد شیر می‌شود و برای نوزادان زیر ۲ ماه مناسب نیست. به همین دلیل معمولاً جایگزین‌های بی‌خطرتر توصیه می‌شود.

• ایبوپروفن: ایمن‌ترین انتخاب در شیردهی

• استامینوفن: برای دردهای غیرالتهابی

ناپروکسن در سالمندان: دوز مناسب، خطرات و جایگزین‌ها

در سالمندان، قرص ناپروکسن فقط در صورت ضرورت و با کمترین دوز مؤثر تجویز می‌شود؛ معمولاً از دوزهای پایین مثل ۲۵۰ میلی‌گرم شروع می‌کنند، چون بدن در این سن حساس‌تر به عوارض ضدالتهاب‌هاست.

مهم‌ترین نگرانی‌ها شامل آسیب کلیه، خونریزی گوارشی، بالا رفتن فشار خون و احتباس مایعات است؛ به‌خصوص اگر بیمار داروهای قلبی، رقیق‌کننده‌ خون یا داروهای کلیوی مصرف کند.

جایگزین‌های قرص ناپروکسن برای سالمندان این موارد هستند.

• استامینوفن برای دردهای غیرالتهابی

• ایبوپروفن در دوزهای بسیار کم و کوتاه‌مدت (با احتیاط)

• استفاده از روش‌های غیر دارویی مثل کمپرس گرم، فیزیوتراپی یا کمربند و زانوبندهای طبی

ناپروکسن برای ورزشکاران: درد بعد از ورزش و نکات ایمنی

قرص ناپروکسن گاهی برای دردهای التهابی پس از تمرین مثل کشیدگی عضله، التهاب تاندون یا پیچ‌خوردگی مفاصل تجویز می‌شود، چون ماندگاری اثر آن بالا است و همچنین می‌تواند تورم را کاهش دهد.

بااین‌حال، مصرف آن برای هر درد ورزشی مناسب نیست و باید فقط زمانی استفاده شود که التهاب مشخص وجود دارد و استراحت، یخ و حرکات اصلاحی کافی نبوده‌اند.

مهم‌ترین نکات ایمنی برای ورزشکاران

• مصرف مداوم ناپروکسن می‌تواند ترمیم بافت را کندتر کند و نباید آن را جایگزین ریکاوری صحیح کرد.

• در صورت کم‌آبی بدن، خطر آسیب کلیه بیشتر می‌شود؛ بنابراین هیدراتاسیون ضروری است.

• ورزشکارانی که تمرین‌های سنگین یا طولانی‌مدت دارند، باید از مصرف بی‌برنامه قرص‌های ضدالتهاب پرهیز کنند، چون می‌تواند روی عملکرد قلب و کلیه فشار وارد کند.

عوارض قرص ناپروکسن

قرص ناپروکسن نسبت به سایر قرص‌های ضدالتهاب مثل دیکلوفناک، پیروکسیکام و ایندومتاسین عوارض کمتر و خفیف‌تری دارد. در جدول زیر با شایع‌ترین عوارض و درصد تقریبی شیوع آن آشنا می‌شوید. با اینحال اگر بیماری زمینه‌ای دارید یا قرص و داروی دیگری مصرف می‌کنید، این عوارض را جدی بگیرید.

کم‌خطرترین راه مصرف قرص ناپروکسن

برای کاهش ریسک عوارض گوارشی، کلیوی و قلبی، رعایت چند اصل ساده می‌تواند مصرف ناپروکسن را ایمن‌تر کند.

• مصرف همراه غذا: مصرف قرص ناپروکسن وسط یا بلافاصله بعد از غذا باعث می‌شود دارو کمتر با دیواره‌ معده تماس مستقیم داشته باشد.

• کاهش مصرف کافئین و نوشیدنی‌های اسیدی: قهوه، نسکافه، نوشابه و چای پررنگ می‌توانند اسید معده را بیشتر کنند و حساسیت به ناپروکسن را بالا ببرند.

• استفاده در کوتاه‌ترین مدت و با کمترین دوز مؤثر: هرچقدر مدت مصرف NSAIDها طولانی‌تر باشد، احتمال آسیب کلیه، احتباس مایعات، بالا رفتن فشار خون و خونریزی معده بیشتر می‌شود.

• هیدراته ماندن (نوشیدن آب کافی): ناپروکسن در بدن از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. کم‌آبی بدن می‌تواند فشار بیشتری به کلیه وارد کند و ریسک آسیب کلیوی را بالا ببرد.

• پرهیز از مصرف همزمان با الکل یا داروهای رقیق‌کننده خون: الکل مخاط معده را تضعیف می‌کند و همراه با ناپروکسن خطر خونریزی گوارشی را چند برابر می‌کند.

تداخل‌های دارویی قرص ناپروکسن

ناپروکسن مانند سایر داروهای ضدالتهاب می‌تواند با بسیاری از داروهای رایج تداخل داشته باشد؛ چون هم روی عملکرد کلیه اثر می‌گذارد، هم می‌تواند ریسک خونریزی را افزایش دهد و هم بر فشار خون و دفع مایعات تأثیر بگذارد.

به همین دلیل اگر داروی قلبی، رقیق‌کننده خون، داروی کلیوی یا حتی برخی مسکن‌ها را هم‌زمان مصرف می‌کنید، باید بررسی شود که مصرف ناپروکسن برای شما بی‌خطر است یا خیر.

• وارفارین، ریواروکسابان، دابیگاتران: باعث افزایش خطر خونریزی داخلی می‌شود.

• آسپرین و سایر NSAIDها (ایبوپروفن، دیکلوفناک، ملوکسیکام): باعث افزایش عوارض گوارشی و کلیوی می‌شود.

• داروهای فشار خون (ACEi، ARB، دیورتیک‌ها): باعث کاهش عملکرد کلیه و افزایش احتمال نارسایی کلیه می‌شود.

• لیتیم

• متوترکسات

• داروهای ضدافسردگی (SSRIها)

مقایسه ناپروکسن با داروهای دیگر برای انواع دردها

ناپروکسین بهتر است یا استامینوفن، ملوکسیکام یا دیکلوفناک؟ پاسخ به این سوال به نوع، شدت و علت درد بستگی دارد. برای بعضی از بیماری‌ها، ناپروکسن گزینه‌ بهتری است و برای برخی دیگر، سایر قرص‌ها ارجحیت دارند.

در این بخش قرص ناپروکسن را با دیگر قرص‌هایی که برای دردهای مختلف تجویز می‌شوند، مقایسه کرده‌ایم.

ناپروکسن یا استامینوفن؛ کدام برای سردرد بهتر است؟

استامینوفن برای سردردهای معمولی، تب و سرماخوردگی گزینه مناسب‌تری است، چون عملکردش مستقیم روی مرکز درد مغز است و تحریک گوارشی ندارد.

اگر سردرد ماهیت التهابی داشته باشد (مثل میگرن هورمونی یا سردرد پس از بی‌خوابی)، ناپروکسن اثر قوی‌تری دارد؛ چون با مهار پروستاگلاندین‌ها التهاب عروقی را کم می‌کند.

ناپروکسن یا ایبوپروفن (ژلوفن)؛ بهترین انتخاب برای دردهای عضلانی

ایبوپروفن اثر سریع‌تری دارد و برای دردهای خفیف تا متوسط پس از فعالیت یا گرفتگی‌های ساده مناسب است.

ناپروکسن دیرتر اثر می‌کند اما طولانی‌تر می‌ماند و برای دردهای عضلانیِ التهابی یا ماندگار (مثل کمردرد یا کشیدگی تاندون) انتخاب قوی‌تری است.

ناپروکسن یا ملوکسیکام؛ کدام برای آرتروز و دردهای التهابی مناسب‌تر است؟

ملوکسیکام روزی یک‌بار مصرف می‌شود و تحریک معده‌ی کمتری دارد، بنابراین برای آرتروز مزمن و مصرف طولانی‌مدت مناسب‌تر است. ناپروکسن در دوره‌های کوتاه‌مدت و برای تشدید ناگهانی درد آرتروز بهتر عمل می‌کند، چون اثر ضدالتهابی سریع‌تری دارد.

ناپروکسن یا سلکوکسیب؛ انتخاب بهتر برای دردهای مزمن مفصلی

سلکوکسیب یک ضدالتهاب انتخابی COX-2 است و کمتر از ناپروکسن باعث سوزش معده یا خونریزی می‌شود؛ بنابراین برای مصرف طولانی‌مدت در بیماری‌هایی مثل آرتریت روماتوئید مناسب‌تر است.

ناپروکسن برای دوره‌های کوتاه‌تر یا زمانی که التهاب حاد وجود دارد کاربرد بیشتری دارد.

ناپروکسن یا دیکلوفناک؛ کدام برای کمردرد و سیاتیک قوی‌تر است؟

هر دو ضدالتهاب قوی هستند، اما دیکلوفناک در دردهای حاد و سیاتیک معمولاً اثر سریع‌تری دارد. ناپروکسن اگرچه کمی دیرتر اثر می‌کند، اما دوام اثرش بیشتر است و نیاز به دوزهای مکرر ندارد.

مطالعه بیشتر: بهترین قرص برای درد سیاتیک

ناپروکسن یا نوافن؛ برای دردهای ناگهانی و تب کدام مؤثرتر است؟

نوافن ترکیبی از استامینوفن، ایبوپروفن یا کافئین (بسته به نوع) است و برای دردهای ناگهانی، تب و سردرد بسیار سریع عمل می‌کند. ناپروکسن بیشتر برای دردهای التهابی مناسب است و برای کنترل تب یا دردهای آنی انتخاب اول نیست.

ناپروکسن یا پیروکسیکام؛ برای التهاب شدید کدام مناسب‌تر است؟

پیروکسیکام اثر بسیار طولانی دارد (تا ۲۴–۴۸ ساعت) اما احتمال عوارض گوارشی و پوستی در آن بیشتر است، به همین دلیل امروز کمتر تجویز می‌شود. ناپروکسن ایمن‌تر و قابل‌کنترل‌تر است و در التهاب شدید مفاصل هم اثربخشی خوبی دارد.

سوالات متداول

آیا می‌توان ناپروکسن را ناشتا مصرف کرد؟

خیر. مصرف ناپروکسن روی معده خالی احتمال سوزش، تهوع و زخم معده را بالا می‌برد. بهتر است همیشه همراه غذا یا یک میان‌وعده مصرف شود.

آیا ناپروکسن باعث خواب‌آلودگی می‌شود؟

در بعضی افراد بله. ناپروکسن می‌تواند خستگی یا خواب‌آلودگی خفیف ایجاد کند، مخصوصاً در دوزهای بالاتر یا مصرف همزمان با داروهای آرام‌بخش.

چند روز می‌توان ناپروکسن مصرف کرد؟

برای دردهای حاد معمولاً ۲ تا ۵ روز کافی است. مصرف طولانی‌مدت بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود، زیرا خطر آسیب کلیه و معده افزایش می‌یابد.

آیا ناپروکسن برای تب مناسب است؟

ناپروکسن می‌تواند تب را کاهش دهد، اما برای تب ناشی از سرماخوردگی یا عفونت‌های ساده، داروهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن انتخاب مناسب‌تری هستند.

آیا می‌توان ناپروکسن را شب قبل از خواب مصرف کرد؟

بله، به‌شرطی که معده خالی نباشد. اگر ناپروکسن باعث بی‌قراری معده یا خواب‌آلودگی شود، بهتر است زمان مصرف آن با نظر پزشک تنظیم شود.