تنگی کانال نخاعی به دلایل مختلفی رخ می دهد و اکثر افرادی که درگیر آن می شوند معمولا بیشتر از ۵۰ سال سن دارند. فرسایش مهره، آرتروز و بیماری های مرتبط با ستون فقرات از مهمترین دلایل تنگی کانال نخاع هستد. این عارضه به طور قطع درمان نمی شود اما قابلیت کنترل داشته و می تواند از پیشروی آن جلوگیری کرد. کسانی که مشکل تنگی کانال نخاعی دارند باید بیشتر از افرادی عادی مراقب خود باشند تا فشار زیادی به کمر و ستون فقرات آن ها وارد نشود. یکی از تاثیرگذارترین روش ها، فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی است که در این مقاله از زاپیاشاپ به آن خواهیم پرداخت.
بیماری تنگی کانال نخاعی
نخاع یکی از مهمترین اجزای اعصاب مرکزی بوده ستون فقرات از آن محافظت می کند. تبادل پیام بین نخاع و سایر اعضای بدن از طریق عصب های کوچکی انجام می گیرد که از حفره های کناری مهره ستون فقرات خارج می شوند. تنگ شدن این حفره ها و فشار به اعصاب این ناحیه موجب عارضه تنگی کانال نخاعی خواهد شد. آقایان و خانم هایی که بیشتر از ۵۰ سال سن دارند بیشتر درگیر این بیماری هستند. با این حال افراد کم سن و سالی هم وجود دارد که به دلایل ژنتیکی درگیر عوارض تنگی کانال نخاعی می شوند.
وقتی سن بالا می رود دیسک های ستون فقرات به دلیل هیدراته شدن، دچار کاهش ارتفاع خواهند شد. این امر اصطکاک بین مهره های ار افزایش می دهد و به مرور آن ها را دچار فرسایش می کند. بخش هایی از مهره ها که در اثر سایش از بین رفتـه آن با تولید بافت استخوانی جدید جبران می شوند. اما این امر فشار زیادی در مهره ها ایجاد کرده و زمینه ساز تنگی کانال می شود. تنگ شدن کانال یا حفره مهره ها به اعصابی که از اطراف آن خارج شده اند فشار زیادی وارد کرده و عملکرد آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
آرتروز از اختلالاتی است که در صورت عدم درمان باعث تنگ شدن کانال می شود. در این بیماری غضروف بین مهره ها به مرور از بین می برد و در نتیجه برخورد مهره ها با هم افزایش می یابد. سایش استخوان ها و ساخت مجدد بافت استخوانی تنگی کانال را موجب می شود. افزایش ضخامت لیگامان، تومورها، بیماری های مرتبط با استخوان، صدمه دیدن ستون فقرات و… از دیگر دلایل تنگی کانال نخاعی هستند. علائم این بیماری سستی، ضعیف شدن شانه و دست است. برخی افراد ممکن است مشکلات در دفع و ادرار داشته باشند.
نحوه اثربخشی فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال براساس میزان آسیب دیدگی در شدت های مختلف بروز می کند. تنگی کانال نخاعی به جز موارد شدید و غیر قابل تحمل، با فیزیوتراپی بهبود می یابد. در واقع فیزیوتراپی و تمرینات آن به بیمار کمک می کند تا به بهبودی نسبی رسید‌ه و کارهای روزمره خود را بدون کمک دیگران انجام دهد. تمریناتی که در فیزیوتراپی انجام می شود شامل موارد زیر است:
- در ابتدا با بیمار حرکات ملایم کار می شود تا با تمرین در خانه بتواند بر فشارهای وارد ریشه عصبی تسلط یابد.
- به منظور فعالیت بهتر مفاصل، ماهیچه ها و ستون فقرات تمرینات کششی انجام می شود. این ورزش ها ویژه بهبود دهی تنگی کانال نخاعی بوده و دردهای ناشی از این بیماری را تسکین می دهد.
- ورزش ایروبیک از دیگر فعالیت های مفیدی است که به بیمار طی جلسات فیزیوتراپی آموزش داد‌ه می شود. انجام تمرینات این نوع ورزش در طول روز از پیشروی تنگی کانال نخاعی جلوگیری خواهد کرد. بیماران درگیر با این مشکل باید در برنامه روزانه خود ساعاتی را به ورزش اختصاص دهد تا سریعتر به بهبودی برسند.
- فیزیوتراپ ها برای رفع دردهای ناشی از فشار به مهره ها، ماساژهای دستی را برای بیمار انجام می دهند. این نوع ماساژ که به افزایش دامنه حرکتی فرد کمک کرده و صدمه ایجاد شده را بهبود می بخشد.
- اگر بیمار حادی داشته باشد ممکن است فیزیوتراپی برای کاهش درد، لوازم پزشکی از جمله کمربند طبی تجویز کند. بستـن کمربندهای طبی باعث محدود شدن حرکات اضافی ستون فقرات شده و فشار را از آن کم می کند.
- دستگاه های فیزیوتراپی متناسب با مشکل ایجاد شده برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه اولتراسوند با گرم کردن بخش آسیب دیده گردش خون را در نواحی اطراف آن افزایش می دهد و التهابات را کم می کند.
فرم درخواست مشاوره رایگان
مزایای اصلی فیزیوتراپی برای درمان تنگی کانال
- ۱٫ افزایش دامنه حرکتی در ستون فقرات کمر
- ۲٫ تراز کردن مهره های ستون فقرات
- ۳٫ افزایش توانایی پاها و بهبود عملکرد آن
- ۴٫ تسکین درد در بافت های عضلانی، تاندون و رباط
- ۵٫ عادی کردن فعالیت ستون فقرات در گردن و کمر
- ۶٫ ممانعت از پیشروی بیماری و صدمات بیشتر
تمرینات فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی در خانه
به منظور کاهش درد تنگی کانال نخاعی و جلوگیری از پیشروی، چند تمرین توصیه می شود تا بیماران به صورت روزانه انجام دهند.
حرکت شیب لگن
جهت تقویت عضلات عرضی شکم این تمرینات مناسب است. در واقع عضلات عرضی شکم می توانند به ستون فقرات کمک کنند تا تثبیت شده و احتمال فرسایش آن ها کاهش یابد. اگر این عضلات عملکرد درستی نداشته باشند بخش های مختلفی از ستون فقرات و استخوان ها از جمله لگن را درگیر می کنند و زمینه ساز عارضه شیب لگن قدامی خواهند شد. این شیب ایجاد شده در لگن به دلیل متمایل شدن استخوان به سمت جلو اتفاق می افتد. افرادی که درگیر تنگی کانال هستند شیب لگن قدامی در آن ها تشدید درد را به همراه خواهد داشت. بنابراین لازم است تا با انجام تمرینات خواص تعادل در این نواحی برقرار شود.
- ۱٫ روی زمین به پشت دراز کشید‌ه و زانوها را خم کنید.
- ۲٫ ماهیچه های شکمی را منقبض کنید در حالی که پشتتان بر سطح صافی قرار گرفتـه است. در همین حالت با پشت فشاری به کف زمین وارد کنید.
- ۳٫ فشار وارده باید به گونه ای باشد که بخش بالایی استخوان لگن به در موازات کف زمین حرکت کرده و بخش پایینی لگن به سمت بالا بروید.
- ۴٫ ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید. توجه داشته باشید که لگن، پشت بدن، شانه و سر باید طول تمرین صاف باشد.
- ۵٫ در هر ست ۱۰ بار این حرکت را انجام دهید.
حرکت پل گلوت
یکی از ماهیچه های بزرگ بدن ماهیچه ماکسیموس است که در اطراف لگن قرار می گیرد. این عضله نیاز به تقویت دارد تا حرکت لگن به بهترین شکل انجام گرفتـه و مشکل آفرین نباشد. حرکت پل گلوت تمرینی برای تقویت عضلات سرینی ماکسیموس است و کمک می کند فشار ستون فقرات کم شده و لگن به جلو کشید‌ه نشود. در صورتی که عضلات سرینی ماکسیموس دچار مشکل شوند فرد نمی تواند به درستی راه برود و تعادل خود را از دست می دهد. برای انجام حرکت پل گلوت ابتدا:
- ۱٫ روی زمین دراز کشید‌ه و پاها را کاملا صاف کنید.
- ۲٫ در عضلات لگن انقباض ایجاد کنید.
- ۳٫ به هیچ عنوان در محور بدن به ویژه کمر قوس ایجاد نکنید.
- ۴٫ حدود ۳ ثانیه بدن را به سمت بالا کشید‌ه و نگه دارید و سپس آن را به حالت عادی برگردانید.
- ۵٫ در هر ست ۱۰ بار این حرکت را انجام دهید.
حرکت چرخش لگن
چرخش لگن باعث تقویت حرکت ستون فقرات شده و عملکرد عضلات را بهبود می بخشد.
- ۱٫ به پشت روی زمین دراز بکشید و پاها را صاف کنید.
- ۲٫ زانوها را روی هم قرار داد‌ه و به آن فشار وارد کنید. کمی به سمت راست متمایل شده و پاها را به راست بچرخانید.
- ۳٫ تلاش کنید که زانوها در سمت راست به کف زمین نزدیک شوند.
- ۴٫ این حالت را به مدت ۱۰ ثانیه حفظ کنید و سپس اول برگردید.
- ۵٫ این کار را برای سمت چپ نیز انجام دهید.
تمرین زانو تا سینه
انجام این تمرین به بیماران تنگی کانال نخاعی توصیه می شود. این حرکت با تحت تاثیر قرار داد‌ن مهره ها فشار را از آن برداشته و درد را کم می کند.
- ۱٫ روی زمین به پشت بخوابید و زانو ها را خم کنید.
- ۲٫ ابتدا پای راست و سپس پای چپ را با دست بالا آورد‌ه و آن ها را به قفسه سینه نزدیک کنید.
- ۳٫ به مدت ۳ ثانیه در این حالت بمانید و آرام زانو را رها کنید.
- ۴٫ در هر ست ۱۰ بار این حرکت را انجام دهید تا بهبودی حاصل شود.
پیشگیری از تنگی کانال نخاعی به کمک تمرینات فیزیوتراپی
همانطور که گفتیم به علت سایشی که بین مهره ها ایجاد می شود، ارتفاع آن کاهش یافتـه و حفره های خروجی اعصاب تحت فشار قرار می گیرند. تاکنون درمانی برای تنگی کانال نخاعی پیدا نشده است اما روش های متعددی برای کنترل درد و پیشگیری از حاد شدن این بیماری توصیه می شود. بیماران می توانند با استفاده از کمربندها مخصوص، صندلی طبی، تشک های طبی و… عوارض این بیماری را کاهش داد‌ه و از پیشروی آن جلوگیری کنند. علاوه بر آن انجام تمرینات ورزشی به صورت روزانه دردهای تنگی کانال را کم کرده و التهابات را بهبود می بخشد.
انواع روش‌های فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی
فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی به دو روش انجام می گیرد که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم:
درمان غیرفعال تنگی نخاع
اگر تنگی کانال عوارض شدیدی نداشته باشد معمولا روش درمان غیر فعال برای بیمار به کار گرفتـه می شود. اقداماتی که در این روش انجام می گیرد موقتا درد را کاهش داد‌ه و التهاب را کم می کند.
ماساژ دستی تکنیکی برای تسکین درد است که با کنترل تنش های ایجاد شده در بخش آسیب دیده التهاب را از بین برد‌ه یا کم می کند. درمانگر از طریق ماساژ به نقاط مشخصی از عضلات فشار وارد کرده و با مالش داد‌ن آن سبب نرم شدن این بافت خواهد شد. زمانی که کشیدگی و گرفتگی این نواحی رفع شود التهاب کاهش یافتـه و درد تسکین می یابد.
گرم یا سرد کردن بخش صدمه دیده درد آن را کنترل می کند. همانطور که گفتـه شد انتقال گرما به پوست باعث تحت تاثیر قرار گرفتـن رگ ها شده و سرعت حرکت خون را بیشتر می کند. به این ترتیب اکسیژن بیشتر به بخش ملتهب می رسد و صدمات آن ترمیم می شود. سرد کردن در مواقعی که تورم زیاد باشد و التهاب در ناحیه آسیب دیده افزایش یابد جهت کنترل درد و عوارض آن به کار می رود.
استفاده از دستگاه TENS
یکی از موثرترین روش های درمان غیرفعال تنگی کانال استفاده از دستگاه TENS است. به کمک TENS جریان برق را با ولتاژ پایین به بدن منتقل می کنند که سبب افزایش تولید اندورفین در عضلات می شود. این ماده تسکین دهنده درد بوده و موجب کاهش التهابات اطراف مهره ها و ستون فقرات خواهد شد.
اولتراسوند دستگاه دیگری در فیزیوتراپی است که با ارسال امواج درد ناحیه آسیب دیده را کنترل می کند. گرمایی که این دستگاه به پوست انتقال می دهد سبب از بین برد‌ن التهاب، سفتی و ورم بخش صدمه دیده خواهد شد.
در موارد حاد فیزیوتراپ توصیه می کند بیمار از کمربندهای طبی مخصوص که کارکردی مشابه اولتراسوند دارند استفاده کنند.
درمان فعال تنگی کانال نخاعی
در درمان فعال تنگی کانال سعی می شود از طریق ورزش و حرکات بدنی به درد را در بخش آسیب دیده کاهش داد. به این منظور درمانگر از تمرینات تقویتی، هوازی و کششی برای بیمار استفاده می کند.
در تمرینات تقویتی به منظور ایجاد عملکرد بهتر در عضلات پشتی و شکمی حرکات مخصوص به بیمار آموزش داد‌ه می‌شود. این تمرینات کمک می کند بیمار سریعتر به بهبودی در ستون فقرات برسد و عوارض تنگی کانال در بدن وی کاهش یابد. تمرینات تقویتی منظم فشار را از مفصل ها برداشته و ضعف عضلات پا و بازو را از بین می برد.
افرادی که روزانه تمرینات هوازی انجام می دهند، آستانه تحملشان افزایش یافتـه و تمرکز بیشتری روی بدن خود خواهند داشت. این تمرینات به بهبود عملکرد ستون فقرات کمک می کنند.
از موثرترین تمرینات ورزشی انجام حرکات کششی است. حرکات کششی باعث تقویت مفاصل شده و دامنه حرکت آن ها را وسعت می بخشد. علاوه بر آن عضلات بدن در اثر حرکات کششی کمتر دچار گرفتگی خواهند شد.
