سوزنسوزن شدن بدن ممکن است بهدلیل کمبود ویتامینهای گروه B، بهویژه B12، B6 و B1، یا در بعضی موارد هم کمبود ویتامین E یا منیزیم اتفاق بیفتد. البته کمبود ویتامین تنها علت رایج برای سوزن سوزن شدن بدن نیست.
در ادامه با لیست ویتامینهایی که کمبودشان باعث گزگز بدن میشوند، و راه درمان این کمبود آشنا میشویم.
ویتامینهای گروه B
کمبود ویتامینهای گروه B یکی از علل شایع سوزن سوزن شدن بدن است. این ویتامینها بهویژه B1 (تیامین)، B6 (پیریدوکسین) و B12 (کبالتامین)، در سلامت اعصاب محیطی نقش اصلی دارند. وقتی سطح این ویتامینها پایین میآید، انتقال پیامهای عصبی کند یا ناقص میشود و بدن احساس گزگز یا بیحسی پیدا میکند.
این کمبود معمولاً در افراد زیر دیده میشود:
-
رژیم گیاهخواری دارند یا گوشت و لبنیات کم مصرف میکنند
-
مشکلات گوارشی دارند (مثل رفلاکس یا التهاب معده)
-
داروهای خاصی مثل متفورمین، آنتیاسید یا قرص ضدبارداری مصرف میکنند
-
رژیمهای لاغری محدود یا تغذیهی ضعیف دارند
چطور درمان میشود؟
درمان کمبود ویتامینهای گروه B معمولاً با مصرف مکملهای B-Complex و اصلاح تغذیه انجام میشود، چون این ویتامینها با هم کار میکنند. در موارد شدید، پزشک ممکن است تزریق B12 را برای جذب بهتر توصیه کند.
رژیم غذایی باید شامل گوشت، ماهی، تخممرغ، غلات سبوسدار، حبوبات و مغزها باشد. با اصلاح تغذیه و مصرف منظم مکملها، گزگز بدن معمولاً در چند هفته کاهش مییابد.
ویتامین E
ویتامین E یک آنتیاکسیدان قوی است که از سلولهای عصبی در برابر آسیب محافظت میکند. اگر مقدار آن در بدن پایین بیاید، غشای سلولهای عصبی ضعیف میشود و انتقال پیامهای عصبی دچار اختلال میگردد، در نتیجه احساس گزگز یا بیحسی ایجاد میشود.
کمبود ویتامین E معمولاً نادر است، اما بیشتر در این افراد دیده میشود:
-
جذب چربی در بدنشان مشکل دارد (مثلاً در بیماریهای گوارشی یا صفراوی)
-
رژیمهای خیلی کمچربی دارند
-
دچار سوءتغذیه یا وزن بسیار پایین هستند
چطور درمان میشود؟
درمان کمبود ویتامین E معمولاً با اصلاح تغذیه شروع میشود. این ویتامین محلول در چربی است، بنابراین برای جذب بهتر باید همراه با مقدار کمی چربی سالم مصرف شود. استفاده از منابع طبیعی ویتامین E مثل بادام، فندق، آووکادو، تخمه آفتابگردان، روغن زیتون و روغن جوانه گندم، بهترین راه جبران تدریجی کمبود است.
اگر بدن بهدلیل بیماریهای گوارشی (مثل مشکلات صفراوی، سوءجذب چربی یا سلیاک) نتواند این ویتامین را بهخوبی جذب کند، پزشک ممکن است مکملهای خوراکی یا تزریقی ویتامین E را تجویز کند.
منیزیم
منیزیم ویتامین نیست، اما در عملکرد اعصاب و عضلات نقشی اساسی دارد. این ماده به تنظیم پیامهای عصبی و جلوگیری از انقباضهای غیرعادی کمک میکند.
وقتی منیزیم بدن کاهش پیدا کند، اعصاب تحریکپذیرتر میشوند و علائمی مانند گزگز، گرفتگی عضلات، پرش پلک یا احساس خستگی ایجاد میشود.
کمبود منیزیم در این افراد شایعتر است:
-
کسانی که استرس مزمن دارند
-
افرادی که زیاد قهوه یا نوشابه مینوشند
-
کسانی که داروهای ادرارآور یا آنتیاسید مصرف میکنند
-
افرادی با تغذیهی کمسبزیجات و مغزها
چطور درمان میشود؟
درمان کمبود منیزیم معمولاً با اصلاح رژیم غذایی آغاز میشود. مصرف مواد غذایی سرشار از منیزیم مانند بادام، اسفناج، آووکادو، حبوبات، موز، شکلات تلخ، تخمه کدو و غلات سبوسدار به جبران سریع این کمبود کمک میکند.
در مواردی که استرس زیاد، مصرف قهوه یا داروهای ادرارآور باعث کاهش منیزیم شده است، پزشک ممکن است مکمل منیزیم سیترات، گلیسینات یا مالات را تجویز کند.
این فرمها جذب بالایی دارند و معمولاً بدون عوارض گوارشی هستند. در بیشتر افراد، با تغذیهی مناسب و مصرف منظم مکملها، علائمی مانند گزگز بدن یا گرفتگی عضلات در چند هفته کاهش پیدا میکند.
💡 نکته کاربردی
یکی از علائم مهم کمبود منیزیم، علاوه بر سوزنسوزن شدن بدن، گرفتگی عضلات است. با تأمین منیزیم بدن زیر نظر متخصص، هر دو مشکل برطرف میشود؛ با این حال برای تسکین درد و بهبود گرفتگی عضلات، میتوانید از زانوبند زاپیامکس و یا کمربند پلاتینر هم استفاده کنید.
این دو دستگاه طبی با ایجاد گرمای عمقی، ارتعاش ملایم و بهبود گردش خون باعث آرام شدن عضلات و کاهش تحریک اعصاب میشوند. برای خرید زانوبند زاپیامکس یا کمربند پلاتینر حتماً به سایت نمایندگی رسمی مراجعه کنید و از وبسایتهای متفرقه تهیه نکنید.
برنامه غذایی برای تامین کمبود ویتامین
تغذیه نقش مهمی در سلامت اعصاب و پیشگیری از سوزنسوزن شدن بدن دارد. بااینحال، اگر گزگز بدن مداوم باشد یا همراه با بیحسی و ضعف عضلانی ایجاد شود، احتمالاً تنها با غذا جبران نمیشود و نیاز به مصرف مکملهای ویتامینی وجود دارد.
با این حال در بیشتر موارد، برنامه غذایی مناسب در کنار مکملها میتواند به بازگشت تعادل و کاهش علائم کمک کند.
آیا کمبود ویتامین تنها علت سوزن سوزن شدن بدن است؟
کمبود ویتامین، بهویژه ویتامین b12 یکی از علل اصلی در احساس گزگز و سوزن سوزن شدن بخشهای مختلف از جمله صورت، دست، پا و انگشتان است اما این تنها علت اصلی نیست.
قبل از پرداختن به انواع کمبود ویتامین و ارتباط آنها با گزگز بدن، دو مورد از شایعترین علل سوزن سوزن شدن بدن و علائم همراه با آن را با هم مرور میکنیم.
اضطراب و استرس
در زمان استرس شدید یا حملات اضطرابی، بدن دچار انقباض عضلانی و تغییر در جریان خون میشود. این وضعیت باعث میشود اکسیژن کمتری به اعصاب برسد و حس گزگز یا بیحسی در نقاطی مانند نوک انگشتها، لبها، صورت یا حتی کل بدن ایجاد شود.
دیابت یا قند خون بالا
در افرادی که قند خون بالا دارند یا دچار دیابت هستند، اعصاب محیطی بهمرور آسیب میبینند. این آسیب باعث سوزنسوزن شدن تدریجی بهویژه در پاها و انگشتهای پا میشود و معمولاً دوطرفه است (هر دو پا یا هر دو دست).
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
سوزنسوزن شدن بدن اگر گهگاه و کوتاهمدت باشد (مثلاً بعد از نشستن طولانی یا استرس شدید)، معمولاً خطرناک نیست. اما اگر این حس مداوم شود یا با علائم دیگر همراه باشد، لازم است بررسی پزشکی انجام شود.
مراجعه به پزشک زمانی ضروری است که:
-
گزگز بیش از چند روز یا هفته ادامه پیدا کند
-
همراه با بیحسی، ضعف عضلانی یا سنگینی اندامها باشد
-
در یک سمت بدن (دست یا پا) بهصورت ناگهانی ظاهر شود
-
با سرگیجه، اختلال گفتار یا تاری دید همراه باشد
-
یا در افراد مبتلا به دیابت یا کمخونی رخ دهد
پزشک با انجام آزمایش خون، بررسی سطح ویتامینها و قند خون، و در صورت لزوم الکترومیوگرافی یا MRI میتواند علت اصلی را مشخص کرده و درمان مناسب را تجویز کند.
سوالات متداول
آیا داروها میتوانند باعث گزگز بدن شوند؟
بله، برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، دیابت یا شیمیدرمانی ممکن است با تأثیر بر اعصاب باعث گزگز بدن شوند.
آیا ورزش زیاد باعث سوزنسوزن شدن میشود؟
ورزش سنگین یا طولانیمدت میتواند با فشار بر اعصاب یا کاهش موقت جریان خون، احساس سوزنسوزن شدن ایجاد کند.
آیا مصرف بیش از حد ویتامینها هم گزگز میدهد؟
بله، مصرف زیاد برخی ویتامینها مانند B6 یا D ممکن است باعث تحریک عصبی و بروز حس گزگز شود.
سوزنسوزن شدن بدن در کودکان هم طبیعی است؟
در بیشتر موارد موقتی و بیخطر است، اما اگر تکرار شود باید از نظر کمبود ویتامین یا مشکلات عصبی بررسی شود.
